Định mệnh hay định mệnh là một khái niệm cổ xưa của Nho giáo, thuyết định mệnh, Nho giáo và các trường phái triết học khác. Người phương Tây cũng quan niệm số học, thần học … tương tự.
Những khái niệm này được truyền bá, lan truyền rộng rãi, như là “tín ngưỡng” hay … tín ngưỡng – một phần vì nó không chứa đựng những yếu tố thần bí và thần thánh của cuộc sống con người, ngay cả khi nó có. Không đáng để … tin tưởng, nhưng nó luôn đáng … “sống chung” để phát huy khả năng bên trong, nên mới có yếu tố vùng miền.
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta vẫn thấy rằng một số người luôn gặp may mắn và một số người luôn không may mắn. Câu hỏi đặt ra là điều gì khiến họ may mắn và điều gì khiến họ gặp khó khăn? Đó có phải là số phận? Hiểu rồi, sao lại đi xem bói? Sau này, tôi tìm được một người thầy, và tôi nghe nói … rất tài năng. Sau khi nghe giới thiệu, thầy nói: tại mệnh. Sau đó thầy truyền một quẻ và chọn mệnh cho chúng ta… ví dụ như chọn quần áo, giày dép…. Còn một số nữa.
Cũng hơi … thuyết phục, và người hiểu biết một chút đã trích dẫn sự thông thái của Einstein: “Sự khác biệt giữa thiên tài và ngu ngốc là: thiên tài luôn có giới hạn!”. Giới hạn là định mệnh, phải không? Trời ơi! So sánh thật tệ.
Trở lại với 3 quan niệm của nho giáo về vấn đề số phận của con người.
Thuyết số phận nói rằng mỗi học sinh đều có một số phận được sắp đặt và sắp xếp trong quá khứ. Mọi cử chỉ, mọi hành động đều được định sẵn trong quá khứ (một hành động, một hành động, một hành động đã được định trước). Vì vậy mọi cố gắng, nỗ lực của con người trong thời điểm hiện tại đều vô ích.
b- Thuyết tử vong: Cùng khái niệm với thuyết định mệnh, nhưng nhấn mạnh và phóng đại tính bất khả kháng của số phận. Hoàn toàn phủ nhận mọi nỗ lực của cá nhân.
c-Thiên mệnh: Quan niệm của Nho giáo về Thiên mệnh có nhiều ý nghĩa:
Thiên mệnh là mệnh trời – đạo trời. Ông trời cho mỗi người một số phận. Con người không thể cãi lời mệnh trời … “Thiên mệnh làm người, mỗi người một việc!”. Mọi nỗ lực của con người đều nằm ngoài ý muốn của Đức Chúa Trời. Nếu hiểu theo cách này thì thần học về Ủy thác gần với thần học về niềm tin tôn giáo thần thánh. Tuy nhiên, Thiên hay còn được hiểu là quy luật của tự nhiên (Khổng Tử) – nguyên lý về sự vận hành và biến đổi của tự nhiên (chu hy). Nếu đúng như vậy thì khái niệm đó là tích cực, không giống như “định mệnh” đã nói ở trên.
Tóm lại, định mệnh hay định mệnh, dù là thuyết thực chứng, thuyết định mệnh hay thần tính, đều có chung một đặc điểm là tiêu cực, thụ động – vì nó phủ định và kìm hãm mọi nỗ lực cải tạo, sáng tạo, tiến hóa và phát triển của con người; Con người là “quyết tâm” và “bị chi phối” và chỉ có thể tuân theo số phận. Vì vậy, không có sự tu tập (tự tại), không có sự giác ngộ nào biến vọng tưởng thành giác ngộ và phàm tục thành thánh.
Đạo Phật không chủ trương và cũng không chấp nhận con người có số phận. Minh triết của đạo Phật nói về sự hiện hữu, sự tồn tại của con người trong giáo lý gọi là NGHIỆP. Nghiệp, là một thuật ngữ Phật học chứ không phải là một nghề nghiệp để mưu sinh. Nghiệp (Sanskit – cổ ngữ Ấn Độ; KaRma) là hành động có tác ý, hay hành động phát sinh từ tâm được thể hiện qua hành động gọi là THÂN NGHIỆP, thể hiện qua ngôn ngữ gọi là KHẨU NGHIỆP, thể hiện trong tư duy, suy nghĩ gọi là Ý NGHIỆP. Còn “nghiệp lực” là sức mạnh của nghiệp. Như vậy nghiệp hoàn toàn do mình tạo ra, rồi chính “nó” trở lại chi phối mình, gọi là “trả nghiệp”. Từ đó ta thấy, quá trình trả nghiệp chính là hành trình NHÂN-QUẢ; đó là hai phần giáo lý có sự tương quan mật thiết. Đây là một giáo lý mà con người phải chịu lấy trách nhiệm, hành động của mình, không phải thần linh nào khác đã quy đinh THƯỞNG-PHẠT kiếp sống của con người mà những diễn biến của nó dễ khiến người ta lầm tưởng ĐÓ LÀ SỐ PHẬN!
Cũng cần lưu ý rằng nghiệp và nhân quả chỉ vận hành liên quan đến tạo vật (bao gồm cả con người). Còn về quá trình nhân quả của thiên nhiên vận hành trong vũ trụ như nước chảy, mây bay, mưa gió, sấm chớp v.v … thì không thể gọi là nghiệp.
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã nói về nghiệp trong “Kinh Trung Bộ III”: “Con người là chủ nhân của nghiệp; con người là người thừa kế.” Trong “nghiệp”, cũng có nghiệp tốt và nghiệp xấu. Nghiệp tốt được gọi là phước, và nghiệp xấu được gọi là tội. Nghiệp chướng một khi đã tạo thì phải trả, không thể nào tránh khỏi. Đại thi hào Nguyễn Dou (1766-1820) đã dứt khoát “sửa” nghiệp trong tác phẩm “Kiều”, rằng: “Đã mang nghiệp vào thân / Chớ trách người khác”, rồi đề nghị “thiện căn”. là ở chúng ta. Trái tim / một từ khác bằng ba từ tài năng. “
Chúng ta biết rằng thiên tài của nhà thơ vĩ đại là ông giải quyết những câu hỏi lớn của triết học bằng ngôn ngữ văn học thuần túy.
Điểm khác nhau cơ bản giữa Nghiệp và Số phận ở chỗ: Nghiệp, do chính con người tạo tác, có tính chất duyên sinh, bất định tính (tức là, luôn thay đổi theo những điều kiện (duyên) nên không cố định) và Vô ngã, vì thế nên Nghiệp có thể chuyển hóa được, từ xấu thành tốt, từ ác thành thiện – và ngược lại. Nghiệp tạo ra muôn hình vạn trạng nơi thế gian như giàu nghèo, may rủi, xấu đẹp, sinh tử, hạnh phúc, bất hạnh, có không, được mất… vì mỗi người tạo một nghiệp nhân khác nhau nên có Quả nghiệp khác nhau. Cái mà ta vẫn gọi là “số phận” chính là NGHIỆP QUẢ. Nhưng cái gì tạo ra nghiệp quả? Đó là Nghiệp nhân (tức là quá trình tạo nghiệp của mỗi con người, Nghiệp này đưa chúng sinh vào luân hồi sinh tử qua Lục Đạo – tức sáu nẻo luân hồi).
… và ý kiến cho rằng: khi nghiệp (quá khứ) đã hết, thì phải nhận hết nghiệp – thường gọi là “quả báo”, đôi khi là “nghiệp báo” – ý tưởng phải trả là sai! Chỉ cần nhận được phước lành của cuộc sống này! Vì vậy, không có cơ hội cho sự thay đổi, Đức Phật đã giải quyết nó trong Tăng đoàn (Chương 3, Hạt muối).
Đức Phật đã đề cập trong kinh Phật hai ví dụ về nghiệp do con người tạo ra nhưng nghiệp khác nhau. Đối với những người đạo đức, tâm linh và khôn ngoan, nghiệp mà họ trải qua ngày càng nhỏ hơn, nhỏ hơn và nhỏ hơn — cho dù xét về mức độ hay thời gian.
Ngược lại, một người không có đạo đức, không có tu tập, không có trí tuệ – thì giống như bỏ một nắm muối vào cốc nước, và nước trong cốc trở nên mặn và không thể uống được. Tương tự như vậy, khi một nắm muối được ném xuống sông, có đủ nước trong sông mà nó không bị mặn vì nắm muối đó.
Đức Phật tổng kết: “Này các Tỳ kheo, không tích đức, không tích đức, không làm việc thiện, dù làm một số nghiệp ác nhỏ cũng đủ bị quả báo. Hãy đưa vào cõi Phật. Ngược lại, có người giữ giới, tu tâm, trau dồi trí tuệ, có trí tuệ cao siêu, đức độ cao cả và tấm lòng cao cả … Những người như vậy dù có bị hiểu lầm hay sơ suất. sẽ vô tình làm những điều ác nhỏ. Nghiệp, cũng như vậy, nghiệp ác khiến họ cảm thấy bây giờ và sẽ không gây ra trong kiếp sau. Quả báo. “
Vậy đó, kinh Phật đã cho chúng ta biết rõ ràng nhân quả của nghiệp báo, xóa bỏ hiểu lầm của nhiều người. Vẫn biết “Tôi là phiên bản của chính tôi” – Tôi là phiên bản của chính tôi – nhưng Kinh, có nhắc đến quả (là thuật ngữ nhà Phật) trong phẩm muối ở trên. Quả chín là gì – là quả của sự chín làm thay đổi nguyên nhân, là nghiệp báo hay quả báo. Đức Phật đã từng dạy: “Người bình thường vô minh không thể hình dung được nghiệp (quá trình tạo nghiệp) trong tương lai sẽ như thế nào. Trong Kinh Tăng Chi Bộ – Phật Pháp Chương 4:” Có bốn loại không thể nghĩ bàn: Phật-giới-tâm. giới – thiền của thiền giả – và nghiệp “. Vì trong quá trình đi từ nghiệp này sang nghiệp khác, đều có những nhân duyên (nhân duyên) xen vào. Tích cực hay tiêu cực đều có thể ảnh hưởng đến việc hình thành nghiệp. Vì vậy, về nhân quả Tín ngưỡng luôn thể hiện một kết quả không đồng nhất. ở giữa, đó là: nhân-duyên-quả (nhân-duyên, tức là nhân-duyên chỉ là nhân-quả) Do đó, quả báo nhận được nhiều hay ít, tốt hay xấu đều phụ thuộc vào phước đức, phước báo, tùy theo Trí tuệ, hãy tu tập và chuyển hóa để tạo nghiệp mới (tức là tận hưởng cuộc sống này). Rõ ràng.
Tóm lại NGHIỆP là một phạm trù triết học lớn trong hệ thống giáo lý Phật giáo; đó là một cơ chế vận hành của đời sống được khám phá bởi TUỆ GIÁC của Đức Phật, chứ không phải một tín ngưỡng vu vơ siêu hình và hoàn toàn khác biệt với quan niệm SỐ PHẬN của Nho giáo. Nghiệp có thể chuyển hóa và thay đổi, thông qua qua nỗ lực tu tập của cá nhân chứ không cứng nhắc, tiêu cực như số phận. Không những thế Nghiệp tôn vinh giá trị và trách nhiệm của con người, thúc đẩy con người hướng thiện, sống đạo đức, là rất tích cực, khoa học và công bằng, Câu nói cửa miệng của người Việt mình là “Đức năng thắng số” là rất đúng!
Hãy thông minh!